Nauka o
odpustach łączy się z tajemnicą Bożego Miłosierdzia. W sakramencie pojednania
grzesznik otrzymuje przebaczenie wyznanych grzechów, za które szczerze
żałuje. Dzięki temu może on osiągnąć wieczne zbawienie.
Uzyskane przebaczenie nie uwalnia jednak od kar doczesnych (czasowych), które
spotykają nas za życia lub po śmierci w czyśćcu. Uwolnieniu od tych kar służy
właśnie obfity skarbiec odpustów Kościoła.
Odpust jest to darowanie przez Boga kary doczesnej za grzechy odpuszczone
już co do winy.
Rozróżnia się odpusty cząstkowe i zupełne (zależnie od tego, w jakim stopniu
uwalniają nas od kary doczesnej). Odpusty te może zyskiwać każdy ochrzczony
po spełnieniu odpowiednich warunków dla siebie lub ofiarowywać je za
zmarłych.
Warunki uzyskania odpustu zupełnego:
- Brak jakiegokolwiek
przywiązania do grzechu, nawet powszedniego (jeżeli jest brak całkowitej
dyspozycji - zyskuje się odpust cząstkowy)
- Stan łaski uświęcającej (brak
nieodpuszczonego grzechu ciężkiego) lub spowiedź sakramentalna
- Przyjęcie Komunii świętej
- Odmówienie modlitwy (np.
„Ojcze nasz” i „Zdrowaś Mario”) w intencjach Ojca
Świętego (nie chodzi o modlitwę w intencji samego papieża, choć i ta
modlitwa jest bardzo cenna; modlitwa związana z odpustem ma być
skierowana w intencji tych spraw, za które modli się każdego dnia
papież. Intencje te są często ogłaszane, m.in. na naszych stronach z
kalendarzem na dany miesiąc)
- Wykonanie czynności związanej
z odpustem
Ewentualna spowiedź, Komunia
święta i modlitwa w intencjach Ojca Świętego mogą być wypełnione w ciągu
kilku dni przed lub po wypełnieniu czynności, z którą związany jest odpust;
między tymi elementami musi jednak istnieć związek.
Po jednej spowiedzi można uzyskać wiele odpustów zupełnych, natomiast po jednej
Komunii świętej i jednej modlitwie w intencjach papieża - tylko jeden odpust
zupełny.
Kościół zachęca do ofiarowania odpustów za zmarłych (niekoniecznie muszą być
to osoby nam znane, nie musimy wymieniać konkretnego imienia - wystarczy
ofiarować odpust w intencji osoby zmarłej, która tego odpustu potrzebuje).
Odpustów (zarówno cząstkowych, jak i zupełnych) nie można ofiarowywać za
innych żywych.
Wybrane praktyki związane z uzyskaniem odpustu zupełnego:
- Adoracja Najświętszego
Sakramentu przez co najmniej pół godziny (jeśli jest krótsza - odpust
cząstkowy);
- Nawiedzenie jednej z czterech
rzymskich bazylik patriarchalnych (św. Piotra, św. Pawła za Murami,
Matki Bożej Większej lub św. Jana na Lateranie) i odmówienie w niej Ojcze
nasz i Wierzę:
- w święto tytułu tej
bazyliki,
- w jakiekolwiek święto
nakazane (np. we Wniebowzięcie NMP),
- raz w roku w innym dniu
wybranym przez wiernego;
- Przyjęcie błogosławieństwa
udzielanego przez Papieża Urbi et Orbi (Miastu i Światu) - choćby
tylko przez radio lub telewizję;
- Adoracja i ucałowanie Krzyża
w trakcie liturgii Męki Pańskiej w Wielki Piątek;
- Odmówienie modlitwy Oto
ja, o dobry i najsłodszy Jezu po Komunii świętej przed obrazem
Jezusa Chrystusa w każdy piątek Wielkiego Postu oraz w Wielki Piątek (w
pozostałe dni - odpust cząstkowy);
- Uczestnictwo w uroczystym
zakończeniu Kongresu Eucharystycznego;
- Uczestnictwo w rekolekcjach
trwających przynajmniej trzy dni;
- Publiczne odmówienie aktu
wynagrodzenia Sercu Jezusowemu O Jezu Najsłodszy, któremu za miłość
bez granic w uroczystość Najświętszego Serca Pana Jezusa (w inne dni
- odpust cząstkowy);
- Publiczne odmówienie aktu
poświęcenia rodzaju ludzkiego Chrystusowi Królowi O Jezu najsłodszy,
Odkupicielu rodzaju ludzkiego w uroczystość Jezusa Chrystusa Króla
Wszechświata (w inne dni - odpust cząstkowy);
- Posługiwanie się przedmiotami
pobożności (krucyfiksem, krzyżem, różańcem, szkaplerzem, medalikiem), o
ile zostały pobłogosławione przez Papieża (ewentualnie - przez biskupa),
po odmówieniu jakiejkolwiek formuły wyznania wiary w uroczystość
świętych Apostołów Piotra i Pawła 29 czerwca; jeśli przedmioty były
pobłogosławione przez kapłana lub diakona - odpust cząstkowy;
- Przyjęcie Pierwszej Komunii
świętej lub pobożne uczestnictwo w takiej uroczystości;
- Sprawowanie i uczestnictwo we
Mszy świętej prymicyjnej;
- Sprawowanie i uczestnictwo we
Mszy świętej z okazji 25-, 50- i 60-lecia kapłaństwa;
- Odmówienie w całości (i bez
przerwy) przynajmniej jednej części różańca (pięciu dziesiątek) w
kościele, kaplicy publicznej, w rodzinie, wspólnocie zakonnej czy
pobożnym stowarzyszeniu, połączone z rozmyślaniem nad rozważanymi
tajemnicami (odmówienie poza tymi miejscami lub wspólnotami - odpust
cząstkowy);
- Czytanie Pisma Świętego z
czcią należną Słowu Bożemu i na sposób lektury duchowej przynajmniej
przez pół godziny z tekstu zatwierdzonego przez władzę kościelną. Kto
nie może czytać osobiście, wystarczy, gdy słucha czytającego nawet przez
środki audiowizualne.
- Jednorazowe nawiedzenie
kościoła, w którym trwa Synod diecezjalny;
- Pobożne odmówienie (śpiew)
modlitwy Przed tak wielkim Sakramentem podczas liturgii Wieczerzy
Pańskiej po Mszy świętej (w Wielki Czwartek) oraz w uroczystość
Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa (Boże Ciało); w innym czasie -
odpust cząstkowy;
- Publiczne odmówienie (śpiew)
hymnu Ciebie Boga wysławiamy (Te Deum) jako podziękowanie
za otrzymane łaski w ostatnim dniu roku (w innym czasie, nawet prywatnie
- odpust cząstkowy);
- Publiczne odmówienie (śpiew)
hymnu Przyjdź Duchu Święty (Veni Creator) w Nowy Rok i w
uroczystość Zesłania Ducha Świętego (w pozostałe dni, nawet prywatnie -
odpust cząstkowy);
- Odprawienie Drogi Krzyżowej
po spełnieniu następujących warunków:
- odprawienie przed urzędowo
erygowanymi stacjami Drogi Krzyżowej (np. w kościele, na placu
przykościelnym);
- musi być 14 krzyżyków;
- rozważanie Męki i śmierci
Chrystusa (nie jest konieczne rozmyślanie o poszczególnych tajemnicach
każdej stacji);
- wymaga się przechodzenia od
jednej stacji do drugiej (przy publicznym odprawianiu wystarczy, aby
prowadzący przechodził, jeśli wszyscy wierni nie mogą tego czynić);
jeśli ktoś z powodu słusznej przyczyny (np. choroby, podróży,
zamknięcia kościoła itp.) nie może odprawić Drogi Krzyżowej wg podanych
tutaj warunków, zyskuje odpust zupełny po przynajmniej półgodzinnym
pobożnym czytaniu lub rozważaniu Męki Chrystusa
- Nawiedzenie kościoła
parafialnego w święto tytułu lub w dniu 2 sierpnia, kiedy to przypada
odpust „Porcjunkuli” po odmówieniu Ojcze nasz i Wierzę;
- Nawiedzenie kościoła i
ołtarza w dniu jego poświęcenia (dedykacji) i odmówienie Ojcze nasz
i Wierzę;
- Nawiedzenie kościoła lub
kaplicy we wspomnienie Wszystkich Wiernych Zmarłych (2 listopada) i
odmówienie tam Ojcze nasz i Wierzę;
- W dniach od 1 do 8 listopada
za nawiedzenie cmentarza z równoczesną modlitwą za zmarłych - codziennie
odpust zupełny, który można ofiarować wyłącznie za zmarłych (za
nawiedzenie cmentarza w inne dni - odpust cząstkowy również wyłącznie za
zmarłych);
- Nawiedzenie kościoła lub
kaplicy zakonników w święto ich założyciela i odmówienie tam Ojcze
nasz i Wierzę;
- Odnowienie przyrzeczeń
chrzcielnych podczas liturgii Wigilii Paschalnej w Wielką Noc lub w
rocznicę swojego chrztu (jeśli przy pomocy innej formuły w innym czasie
- odpust cząstkowy)
Penitencjaria Apostolska poprzez
dwa dekrety wydane w 2002 r. ustanowiła także odpusty związane z kultem
Miłosierdzia Bożego:
Odpustu zupełnego pod zwykłymi warunkami (sakramentalna spowiedź, Komunia
eucharystyczna i modlitwa w intencjach Ojca Świętego) udziela się w granicach
Polski wiernemu, który z duszą całkowicie wolną od przywiązania do
jakiegokolwiek grzechu pobożnie odmówi Koronkę do Miłosierdzia Bożego w
kościele lub kaplicy wobec Najświętszego Sakramentu Eucharystii, publicznie
wystawionego lub też przechowywanego w tabernakulum.
Jeżeli zaś ci wierni z powodu choroby (lub innej słusznej racji) nie będą
mogli wyjść z domu, ale odmówią Koronkę do Miłosierdzia Bożego z ufnością i z
pragnieniem miłosierdzia dla siebie oraz gotowością okazania go innym, to pod
zwykłymi warunkami również zyskują odpust zupełny.
W innych zaś okolicznościach odpust będzie cząstkowy.
Udziela się odpustu zupełnego na zwykłych warunkach (spowiedź
sakramentalna, komunia eucharystyczna, modlitwa w intencjach papieskich)
wiernemu, który w II Niedzielę Wielkanocną, czyli Miłosierdzia Bożego, w
jakimkolwiek kościele lub kaplicy, z sercem całkowicie wolnym od wszelkiego
przywiązania do jakiegokolwiek grzechu, choćby powszedniego, weźmie udział w
pobożnych praktykach spełnianych ku czci Bożego Miłosierdzia albo
przynajmniej odmówi przed Najświętszym Sakramentem Eucharystii, wystawionym
publicznie lub ukrytym w tabernakulum, modlitwę Ojcze nasz i Credo,
dodając pobożne wezwanie do Pana Jezusa Miłosiernego (np. Jezu
Miłosierny, ufam Tobie).
Udziela się odpustu cząstkowego wiernemu, który - przynajmniej z sercem
skruszonym - skieruje do Pana Jezusa Miłosiernego jedno z prawnie
zatwierdzonych pobożnych wezwań.
Ponadto marynarze, którzy wykonują swoje obowiązki na niezmierzonych
obszarach mórz; niezliczeni bracia, których tragedie wojenne, wydarzenia
polityczne, uciążliwe warunki naturalne i inne podobne przyczyny zmusiły do
opuszczenia rodzinnej ziemi; chorzy i ich opiekunowie oraz ci wszyscy, którzy
z uzasadnionej przyczyny nie mogą opuścić domów lub wykonują pilnie potrzebne
zadania dla dobra społeczności, mogą uzyskać odpust zupełny w Niedzielę
Miłosierdzia Bożego, jeśli wyrzekając się całkowicie jakiegokolwiek grzechu,
jak to zostało powiedziane powyżej, i z zamiarem spełnienia - gdy tylko
będzie to możliwe - trzech zwykłych warunków, odmówią przed świętym
wizerunkiem naszego Pana Jezusa Miłosiernego modlitwę Ojcze nasz i Credo,
dodając pobożne wezwanie do Pana Jezusa Miłosiernego (np. Jezu
Miłosierny, ufam Tobie).
Gdyby nawet to nie było możliwe, tego samego dnia będą mogli uzyskać odpust
zupełny ci, którzy duchowo zjednoczą się z wiernymi, spełniającymi w
zwyczajny sposób przepisane praktyki w celu otrzymania odpustu, i ofiarują
Miłosiernemu Bogu modlitwę, a wraz z nią cierpienia spowodowane chorobą i
trudy swojego życia, podejmując zarazem postanowienie, że spełnią oni trzy
przepisane warunki uzyskania odpustu zupełnego, gdy tylko będzie to możliwe.
Ponadto dla Polski zostały zatwierdzone także dwa dodatkowe odpusty zupełne:
- Uczestnictwo w nabożeństwie Gorzkich
Żalów jeden raz w tygodniu w okresie Wielkiego Postu w jakimkolwiek
kościele na terenie Polski;
- Nawiedzenie dowolnej bazyliki
mniejszej w następujące dni:
- w uroczystość świętych
Apostołów Piotra i Pawła (29 czerwca)
- w święto tytułu
- w dniu 2 sierpnia (odpust
„Porcjunkuli”)
- jeden raz w ciągu roku w
dniu określonym według uznania
Odpusty cząstkowe: O niektórych odpustach
cząstkowych wspomniano już, wymieniając odpusty zupełne.
Są trzy ogólne warunki uzyskania odpustu cząstkowego:
- Wierny dostępuje odpustu
cząstkowego, jeśli w czasie spełniania swoich obowiązków i w trudach
życia wznosi myśli do Boga z pokorą i ufnością, dodając w myśli jakiś
akt strzelisty, np. „Jezu Chryste, zmiłuj się nad nami”
- Jeśli wierny powodowany
motywem wiary przyjdzie z pomocą potrzebującym współbraciom, pomagając
im osobiście lub dzieląc się z nimi swoimi dobrami, uzyskuje odpust
cząstkowy
- Gdy wierny w intencji
umartwiania się, odmówi sobie czegoś godziwego, a przyjemnego dla
siebie, uzyskuje odpust cząstkowy. Warunek ten ma zachęcić wiernych do
praktykowania dobrowolnych umartwień
Odpust
cząstkowy jest związany z odmówieniem wielu znanych modlitw i można go
uzyskać wielokrotnie w ciągu dnia. Niektóre z modlitw związanych z odpustem
cząstkowym to: Anioł Pański (lub Regina Caeli w Okresie Wielkanocnym); Duszo
Chrystusowa; Wierzę w Boga; Psalm 130 (Z głębokości); Psalm
51 (Zmiłuj się...); odmówienie Jutrzni lub Nieszporów za zmarłych; Panie,
Boże wszechmogący (modlitwa z Liturgii Godzin, Jutrznia w Poniedziałek II
tygodnia psałterza); modlitwa św. Bernarda (Pomnij, o Najświętsza Panno
Maryjo); Wieczny odpoczynek; Witaj, Królowo, Matko
Miłosierdzia; Pod Twoją obronę; Magnificat; odmówienie
jednej z sześciu litanii zatwierdzonych dla całego Kościoła (do Najświętszego
Imienia Jezus, do Najświętszego Serca Pana Jezusa, do Najdroższej Krwi
Chrystusa Pana, Loretańskiej do NMP, do świętego Józefa lub do Wszystkich
Świętych); pobożne uczynienie znaku Krzyża świętego. |